15 Kasım 2016 Sözcü Gazetesi Örneği

Betül ÇAM

Suriye’de 2011 yılında başlayan iç savaş sonrasında birçok insan bulunduğu yerden göç etmek zorunda kalmıştır. Bu göçler Suriye’nin sınır komşusu olan Türkiye’ye de yoğun bir şekilde gerçekleşmiştir. Türkiye başından beri konuya yaklaşımıyla, Suriyelileri kucaklayan ve korumaya çalışan bir politika geliştirmiştir. Türklerle Suriyeliler arasındaki ilişkiyi muhacir-ensar kavramları üzerine kurmaya çalışmıştır. Bu doğrultuda medya organlarında bu konuyla alakalı olarak yıllardan beri birçok haber yapılmıştır. Her haberin perspektifi yayımlandığı kuruma, kurumun hitap ettiği okuyucu kitlesinin ideolojisine göre değişiklik göstermektedir.

İdeoloji kavramı, genel olarak bakıldığında bir grubun inançlar sistemi olarak özetlenebilir. Fakat bu fenomenin tanımı birçok düşünür tarafından farklı şekillerde yapılmıştır. Marx’a göre ideoloji, belli bir sınıfa ait yanlış fikirler içeren bir inanç sistemidir. Althusser ise ideolojiyi devletin baskı aygıtlarının yaptırım mekanizmasını işleten bir aygıt olarak tanımlar. Medya kuruluşları, hükümetin ve diğer çeşitli grupların ideolojilerini içinde barındıran, aynı zamanda bunları ifade eden ve yaygınlaştıran bir konumdadır. Bu noktada mevcut hükümetin kendi görüş, ideoloji ve politikalarını yaymak için araç olarak kullandığı basın kurumları içerisinde olmayan, aksine bunun tam karşısında yer alan Sözcü Gazetesi’nin Suriyeli mülteciler hakkında yaptığı 15 Kasım 2016 tarihli haber üzerinde eleştirel söylem analizi yaklaşımını uygulayarak, haber metninin altında yatan ideolojik yaklaşımı, dilin nasıl üretildiğini ve verilmek istenen genel mesajı anlamaya ve okumaya çalışacağız.

HABER ANALİZİ

Çalışmaya konu olan Sözcü Gazetesi, mevcut hükümetin karşıtı, ulusalcı ve seküler görüşlü olduğu bilinen muhalif bir gazetedir. Suriyeliler konusunda da Sözcü Gazetesi, hükümetin aksi yönünde bir tutum sergilemiştir. İncelenecek olan, “Suriyelilerin Doğum Oranı Türkleri Geçti!” başlıklı haber, 15 Kasım 2016 tarihinde yayımlanmıştır.

Haber İçeriği ve Sunuş Biçimi

“Suriyelilerin doğum oranı Türkleri geçti!” başlıklı haber metni:

“Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Başkan Yardımcısı Mehmet Ali Torunoğlu, Türkiye’ye sığınan Suriyelilerle ilgili Meclis Mülteci Hakları Alt Komisyonu’na bilgi verdi. Buna göre, Suriyelilerin doğum oranı Türk vatandaşlarını geçti.

Hürriyet’ten Bülent Sarıoğlu’nun haberine göre, Türkiye’de kayıtlı Suriyeli sayısının 2 milyon 753 bin olduğunu belirten Torunoğlu’nun aktardığı bilgiler şöyle:

AB, Türkiye’deki Suriyeli sığınmacılar için BM emrine 348 milyon euro verecek Suriyelilere 2011’den 2016 Eylül sonuna kadar 20 milyonun üzerinde poliklinik hizmeti verildi. 967 bin Suriyeli yatarak tedavi aldı. 824 bin civarında ameliyat gerçekleştirildi. Bu süreçte 177 bin Suriyeli bebek doğdu. Son bir yılda 70 bin Suriyeli doğum yaptı. Sınırdan nakledilen 35 bin civarında Suriyeli yaralıya acil sağlık hizmeti verildi. Suriyelilere verilen bu hizmetlerin faturası yaklaşık 600 milyon TL. Avrupa Birliği fonlarıyla, Suriyelilere sağlık hizmetleri için 300 milyon euroluk proje oluşturuldu, 120 milyon eurosu alındı. Türkiye’ye sığınan Suriyelilerin önemli bir kısmı çocuk ve kadın. Demografik olarak genç nüfus ağırlıklı.

3 MİLYONU GEÇTİ

Mülteci Hakları Komisyonu Başkanı Atay Uslu da, diğer ülkelerden gelen 300 bin yabancıyla birlikte Türkiye’deki sığınmacı sayısının 3 milyonu geçtiğini bildirdi. Uslu, “Türkiye dünyanın en fazla sığınmacı barındıran ülkesi konumunda. Bugün itibarıyla 25 milyar dolardan daha fazla bir insani yardım yapıldı” dedi.”

Haberde ilk olarak Suriyelilerin doğum oranının, Türklerin doğum oranını geçtiği söylenmiş ve Türkiye’deki kayıtlı Suriyeli nüfusu belirtilmiştir. Sonrasında haberde Türk Halk Sağlığı Kurumu’nun başkan yardımcısının açıklamalarına yer verilerek Türkiye’nin bu insanlara sağladığı sağlık hizmetleri açıklanmış ve bu hizmetler için harcanan para da ayrıca belirtilmiştir. Haberin ana olayı olan Suriyelilerin doğum oranı, verilen diğer verilerle birlikte iyice olumsuz bir çerçeveye oturtulmuştur. Haberde yer verilen “Suriyelilere verilen bu hizmetlerin faturası yaklaşık 600 milyon TL.” açıklaması, Suriyelilere karşı nefreti ve göçmen karşıtlığını tetikleyecek niteliktedir.

Haber Fotoğrafı

Haberde feraceli, peçeli ve kucaklarında bebek olan iki tane kadının olduğu fotoğraf kullanılmıştır. Bu fotoğraf, haberde verilmek istenen mesajın açık bir şekilde okuyucuya sunulmasıdır. Gazetenin kitlesinin ulusalcı veya seküler görüşlere sahip olduğunu göz önünde bulundurursak, bu fotoğraf Suriyelilerin, okuyucuların sahip olduğu değerlere ve görüşlere karşı bir tehdit olduğu düşüncesini güçlü bir şekilde destekleyecek niteliktedir. Fotoğraf, haberin teması ile bütünlük göstermiştir.

 

 

Kullanılan Kelimeler ve Cümle Yapıları

Gazete haberinde, Türkiye’de geçici koruma altında olan Suriyeliler için toplumda olumlu yaklaşım oluşturacak kelimeler kullanılmamıştır. Göçmenlerden, “…Suriyelilerin doğum oranı Türk vatandaşlarını geçti.” ve “Hürriyet’ten Bülent Sarıoğlu’nun haberine göre, Türkiye’de kayıtlı Suriyeli sayısının 2 milyon 753 bin…” cümlelerinde görüldüğü gibi yalnızca “Suriyeliler” olarak bahsedilmiştir. İçinde bulundukları duruma atıf yapacak herhangi bir kelime kullanımına başvurulmamıştır. Haberin son kısmında, Suriyeliler için sağlanan sağlık hizmetlerinden bahsedilerek, bu hizmetlerin Türkiye tarafından karşılandığı “…Suriyelilere verilen bu hizmetlerin faturası yaklaşık 600 milyon TL” cümlesinde kullanılan “fatura” kelimesi ile vurgulanmıştır. Bu anlatım, o paranın okuyucunun kendi cebinden çıktığı düşüncesini verecek niteliktedir. Haberin bir kısmında cümleler istatiksel bilgiler içeren ve açıklayıcı nitelikte olan uzun cümlelerdir. Diğer cümleler ise kısa ve nettir.

 

Haberin Retoriği

Yayımlanan haber, beklenildiği üzere gazetenin ideolojisiyle şekillenmiştir. Habere bakıldığında göçmenlere karşı açık bir nefret söylemi olmamakla birlikte, haber okuyucularda göçmen karşıtlığı ya da onlara olumsuz bir düşünce oluşturacak şekilde yazılmıştır. Haberin kaynağı Türk Halk Sağlığı Kurumu’na dayandırılmış, Suriyelilerin bize maddi yük oldukları açıkça belirtilmiş ve bir tehdit unsuru olarak yansıtılmıştır. Haberin objektif olmaktan uzak, hükümet ideolojilerine ve politikalarına karşı olmayı amaçlayan bir haber olduğunu söyleyebiliriz. Haber fotoğrafı ise haber metnini tamamlayacak ve destekleyecek şekilde seçilmiştir.  Sözcü Gazetesi’nin okuyucu kitlesinin hükümet karşıtı olan muhalif kesim olduğunu göz önünde bulundurduğumuzda haberin, okuyucuda göçmenlere karşı tepkisel bir yaklaşım oluşturma potansiyeline sahip olduğunu söyleyebiliriz.

Sonuç olarak, haberde açık bir mülteci karşıtlığı yapılmıştır diyemeyiz. Fakat haber, okuyucuda buna benzer fikirler oluşturulacak mesajlar taşımaktadır. Ülkemizde sayısı milyonları bulan bu insanlarla beraber yaşadığımız düşünüldüğünde, bu tarz haberlerin uzun vadede  toplumu etkileyebilme potansiyelinin fazla olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Yine de bu haberle amaçlanan şeyin yalnızca saf bir göçmen karşıtlığı olduğunu söyleyemeyiz. Çünkü ülkemizde basılı ya da görsel medyada üretilen içerikler medya kurumlarının sahip oldukları ideoloji etrafında şekillenmektedir. Sözcü Gazetesi de konum itibariyle hükümet ideolojilerinin karşısında bir gazete olduğu için haberde yapılmak istenen şey, hükümetin göçmen politikasına karşıt olmak, dolayısıyla hükümete karşıtlık oluşturmaktır.

 

KAYNAKÇA                      

 

(15 Kasım 2016). Suriyelilerin doğum Türkleri geçti!.Sözcü Gazetesi. orani https://www.sozcu.com.tr/2016/gundem/suriyelilerin-dogum-orani-turkleri-gecti-1508838/ (erişim tarihi 07.02.2022) Akgül, Eser.

 

Türkiye ‘deki Suriyeliler Bağlamında “Misafir” Kavramının Eleştirel Söylem Analizi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji AnaBilim Dalı, İstanbul.